Người lái ghe bảo rằng: “Đo ạn sông này ngày x ư a hi ền, chi ều r ộng lòng sông cũng ng ắn l ắm! T ừ ngày có nh ững chi ếc ghe l ớn, xà lan t ập trung hút cát su ốt c ả ngày l ẫn đêm quanh khu v ực thì nó m ới ra nông n ỗi này đây”
S ạt l ở d ường nh ư là toàn b ộ. Qua vài đoạn đầu tiên, quang cảnh hiện hữu trước mắt chúng tôi là những luồng nước xoáy, chảy khá xiết. Không biết số lượng được cấp phép phá hoang là bao nhiêu nhưng hiện tại, con số xà lan, ghe hút cát hoạt động ở đây khoảng hơn 10 chiếc.
10 giờ 30 phút ngày 14/8/2013, trong cái nắng rực lửa của vùng đất Giang Điền (ấp Giang Điền, xã Phú Thanh, huyện Tân Phú, tỉnh Đồng Nai), nhóm PV bắt đầu ngược dòng sông La Ngà trên một chiếc “vỏ lãi” để đi khảo sát.
Nh ững đo ạn s ạt l ở kéo dài hai bên b ờ sông La Ngà, đo ạn ch ảy qua 2 huy ện Đ ức Linh (Bình Thu ận) – Tân Phú (Đ ồng Nai). Dọc theo hơn 3 km đường sông tiếp theo, trải dài từ Giang Điền (Đồng Nai) cho đến trạm bơm Nam Chính rồi đến La Kai (Bình Thuận).
Một câu hỏi tức thời được đặt ra trong chúng tôi, đó là tình trạng này đã diễn ra trong thời kì bao lâu? Cũng với câu đáp nhanh gọn, người lái ghe phán: “Không lâu đâu, ch ỉ m ới h ơ n 5 năm thôi”.
Để bảo đảm được điều này, các “đầu nậu” chia nhau địa bàn một mực. Từ khúc sông tại xã La Kai (huyện Đức Linh, tỉnh Bình Thuận) đổ xuống xã Phú Bình, Phú Lâm (huyện Tân Phú, tỉnh Đồng Nai), cứ thế chia nhau ra để thực hiện “công việc” của mình.
Câu nói có phần ba lơn này quả thật là cả một nỗi xót xa, không chỉ riêng với chúng tôi mà còn cho cả những hộ dân sống 2 bên sông.
Những đoạn bờ sông bị lở sâu hàng chục m 2 , những thửa đất nông nghiệp bị mất trắng, những dòng nước xoáy hung dữ… thảy đều được tạo nên sau quá trình “chọc”, “hút” cát một cách vô tội vạ.
Theo điều tra của chúng tôi, những công ty, cơ sở, “đầu nậu” nằm trong phản chiếu của người dân, đã và đang thực hiện việc hút cát tại đây gồm: Công ty TNHH Hải Phi (có bãi chứa cát tại ấp Phú Hợp, xã Phú Bình, huyện Tân Phú, tỉnh Đồng Nai), các “đầu nậu”: Bình (thị trấn Đức Tài, Đức Linh, Bình Thuận), Sáu Công, Sang (ấp Giang Điền, xã Phú Thanh, huyện Tân Phú, tỉnh Đồng Nai) và một số “đầu nậu” khác… Với số lượng “đầu nậu” khai hoang dày đặc như trên, trong khi chiều dài của đoạn sông La Ngà chảy qua vùng giáp giới 2 tỉnh Bình Thuận và Đồng Nai là có hạn, nên để không đụng chạm nhau trong “làm ăn”, quơ đều hoạt động theo một quy luật và nguyên tắc bất di bất dịch là “nước sông không phạm nước giếng”.
Sạt lở nghiêm trọng Từ nguồn tin người dân địa phương phản chiếu đến đường dây nóng của báo, về tình trạng mất đất canh tác do việc khai thác cát đang diễn ra trên dòng sông La Ngà (thuộc 2 huyện Đức Linh – Bình Thuận và Tân Phú – Đồng Nai), nhóm PV Nhà Báo và Công Luận (NB&CL) đã có mặt tại thực địa. Theo nhẩm tính của chúng tôi về con số các đầu nậu cùng số lượng xà lan, ghe hút cát có mặt tại khu vực dòng sông La Ngà trên, nếu thực hiện êm xui “công việc”, mỗi ngày vơ các ghe hút cát có thể “bốc” ra khỏi lòng sông khoảng hơn 4 ngàn tấn cát (!?).
Được người lái ghe dẫn đường, nhóm PV đấu mục sở thị những khung cảnh hoang tàn khác. Giải đáp thắc mắc của PV, ông N. Với những bức xúc của người dân, chúng tôi lại tiếp chuyện đặt câu hỏi: Ai là người đã gây ra hiện trạng ác hại này và liệu rằng có thế lực nào tiếp tay hay không? Để lý giải, nhóm PV tiếp bám trụ hơn 1 tuần nằm vùng, quan sát, theo dõi quờ những “hoạt động” đang diễn ra tại dòng sông La Ngà, đoạn qua huyện Tân Phú (Đồng Nai) và Đức Linh (Bình Thuận)… Ai đang phá nát dòng sông? Theo thông báo phản ánh của người dân, khu vực sông La Ngà (từ khu vực xã La Kai, huyện Đức Linh, Bình Thuận chảy xuống xã Giang Điền, huyện Tân Phú, Đồng Nai) đang tồn tại khá nhiều công ty, cơ sở đứng ra khai phá cát tại lòng sông này.
Vậy nếu con số trên có thật thì trữ lượng cát ở đây có đủ sức để phục vụ cho tuốt các đầu nậu trong một thời gian ngắn? Câu trả lời mà tất cả các hộ dân sống ven khu vực dòng sông này đưa ra là không! Chứng minh cho đáp án trên là thực trạng sạt lở nghiêm trọng đang xảy ra tại chính những mảnh đất mà họ phải hàng ngày cắn răng nhìn nó trôi theo dòng nước, phải thom thóp sống trong nỗi lo bị nước cuốn đi mỗi khi mưa về.
Cát thì c ủa thiên nhiên, ghe khai phá thì c ứ th ế mà hút, còn nhân dân tôi thì c ắn răng mà ch ịu m ất đi t ừng t ấc đ ất cho t ụi nó làm giàu”. Và như vậy, thêm một câu hỏi lại được đặt ra cho các cơ quan chức năng, đó là có biết hay không việc ở địa phương đang xảy ra những vấn nạn do một số đầu nậu khai thác cát đã và đang gây ra, cùng những mối đe dọa luôn rình rập, cận kề với người dân? Trong lúc những dấu hỏi rất lớn đang được đặt ra trong quá trình tác nghiệp, chúng tôi lại đấu tận mắt nhìn thấy bóng dáng từ xa của những “đoàn binh sa tặc”, đang kéo về phía bên kia bờ sông để tiến hành việc hút cát… HUỲNH HOÀNG - TRỌNG HIẾU - MINH QUÂN.
Ông S một người dân sống tại khu phố 2, thị trấn Đức Tài, huyện Đức Linh, tỉnh Bình Thuận cũng than thở: “ M ấy anh th ấy r ồi đ ấy, c ả dòng sông thu ộc khu v ực này có ch ỗ nào còn nguyên v ẹn.
Chúng tôi vô cùng bỡ ngỡ trước cảnh tượng sạt lở của 2 bên bờ dòng sông, kéo dài xuyên suốt cả chặng đường. Đó là ghi nhận của PV qua những ngày khảo sát quanh khu vực sông La Ngà, đoạn đi qua 2 huyện Đức Linh (Bình Thuận) và Tân Phú (Đồng Nai). Ngoài ra, với phản ảnh của bà con sống quanh khu vực dòng sông, để đảm bảo việc hút cát được lưu loát, và nếu muốn tồn tại lâu dài thì các đầu nậu còn phải biết “kết hợp” với các “lực lượng” khác (!?).
M ột s ố xà lan còn đ ể c ả tên tu ổi công ty, gi ấy phép khai phá khoáng s ản xây d ựng” (!?).
Một người dân sống gần bờ sông La Ngà tại ấp Giang Điền kể lại: “Th ời gian cao đi ểm, “chúng” (nh ững xà lan hút cát – PV) kéo đ ến đây trên c ả ch ục chi ếc, c ứ th ế mà ch ọc ống xu ống và hút cát m ột cách “vô t ư ”, hút cát ở gi ữa sông chán thì l ại ch ạy xà lan t ấp sang 2 bên b ờ sông mà hút.
Tr ước kia đ ất c ủa tôi kéo dài ra t ới b ờ sông là 20m, bây gi ờ thì ph ần đ ất đó đã nh ường ch ỗ cho dòng sông lan r ộng vào”. (Người dân sống tại thôn 5, xã Nam Chính, huyện Đức Linh, tỉnh Bình Thuận) chán ngán: “Vi ệc m ấy chi ếc ghe vào t ới đây hút cát ảnh h ưởng đ ến bà con bi ết bao nhiêu mà nói! Nh ư ng đành ch ịu, ph ản đ ối tr ực ti ếp thì cũng có, đ ơ n thì cũng đã g ửi r ồi, th ế mà có ai làm gì đ ược t ụi nó đâu.
