Từ đó phân cấp nên nó trở thành nguyên do của cơ chế xin - cho, thiếu địa chỉ rõ ràng, đặc biệt hết sức phức tạp về thủ tục hành chính nhưng lại tạo quá nhiều kẽ hở để thụ động
Ngày 28-8, tại TP HCM đã diễn ra cuộc tọa đàm luận bàn, thảo luận về việc thu nạp, chỉnh lý chế định chính quyền địa phương trong dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992 do Ủy ban Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992 tổ chức.
Phương án 1 là kế thừa đầy đủ phương án tổ chức chính quyền địa phương theo quyết nghị 26. Tài sản nhà nước tọa lạc tại một địa phương do Chính phủ quản lý. Nhiều đại biểu nhận định tổ chức chính quyền địa phương là vấn đề cần đổi mới căn bản của tổ chức nền hành chính nhà nước nên cần hợp nhất quan điểm tổ chức chính quyền địa phương chỉ 2 cấp với cơ chế phân quyền, tự chủ, tự chịu trách nhiệm một cách sáng tỏ.
Tài sản địa phương do chính quyền địa phương tự quản lý và tự chịu trách nhiệm trước dân chúng địa phương. Bốn phương án về mô hình chính quyền địa phương Theo Thứ trưởng Bộ Tư pháp Hoàng Thế Liên, Chính phủ đã đề xuất 4 phương án về mô hình tổ chức chính quyền địa phương.
“Mặt khác, việc tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp sẽ tạo điều kiện tổ chức lại hệ thống chính trị ứng của mỗi cấp, tinh gọn bộ máy hành chính, tạo điều kiện để cải thiện lương lậu cho cán bộ, công chức.
Điều này sẽ tạo cơ sở cho việc đổi mới tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương theo hướng tinh gọn, giảm tầng nấc. Hồ hết các nước đều có 2 cấp là cấp tỉnh ở trên và cấp cơ sở ở dưới. Ông phân tách: Theo các quy định hiện hành, chúng ta sử dụng khái niệm quốc gia để chỉ cho trung ương lẫn địa phương trên toàn bộ các lĩnh vực.
Theo đó, chính quyền địa phương tổ chức ở tỉnh, đô thị trực thuộc trung ương, tỉnh thành thuộc tỉnh, thị xã, thị trấn và xã; còn ở quận, huyện, phường chỉ tổ chức cơ quan hành chính do cơ quan hành chính cấp trên thành lập để thực hiện việc quản lý hành chính và cung cấp một số dịch vụ công trên địa bàn, bảo đảm tính tường, gần dân, phục vụ dân của nền hành chính quốc gia.
Chủ toạ Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng bàn thảo cùng các đại biểu Ảnh: TTXVN Theo TS Nguyễn Sĩ Dũng, Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, việc tổ chức 3 cấp hay 2 cấp chính quyền phụ thuộc vào quan niệm của quốc gia.
Việc thay mô hình 3 cấp chính quyền địa phương hiện hành nhưng không có quyền tự chủ, tự chịu bổn phận còn 2 cấp chính quyền nhưng có quyền tự chủ, tự chịu nghĩa vụ, được quyết định những vấn đề thuộc thẩm quyền của mình sẽ xóa được tình trạng dân chủ hình thức, đảm bảo được tính chất chính quyền của dân, do dân và vì dân.
Tham dự có chủ toạ Quốc hội, Chủ tịch Ủy ban Sửa đổi Hiến pháp năm 1992 Nguyễn Sinh Hùng và Ủy viên Bộ Chính trị, bí thơ Thành ủy TP HCM Lê Thanh Hải.
Ông Trần Du Lịch cũng nhất trí với quy định “chính quyền địa phương là pháp nhân công quyền”, xem đây là một đổi mới quan yếu về địa vị pháp lý của chính quyền địa phương. Quốc gia muốn từng lớp lớn và nhà nước nhỏ thì có 2 cấp; nếu muốn chính quyền can thiệp nhiều hơn thì có 3 cấp.
Theo phương án 3, các tỉnh thành trực thuộc trung ương tổ chức 2 cấp chính quyền gồm chính quyền đô thị trực thuộc trung ương và chính quyền cấp cơ sở (phường, xã, thị trấn). Đối với những đơn vị hành chính cấp tỉnh có quy mô lớn, vẫn xây dựng mô hình chính quyền địa phương theo nguyên tắc chính quyền 2 cấp, đảm bảo dân chủ của người dân ở chính quyền cơ sở nhưng sẽ có sự linh hoạt trong việc tổ chức thêm các cơ quan hành chính thực hiện chức năng quản lý của chính quyền địa phương” - TS Trần Du Lịch, Phó trưởng Đoàn Đại biểu Quốc hội TP HCM, nhận định.
Khi đó, theo TS Trần Du Lịch, ngân sách nhà nước trợ cấp cho địa phương dù 1 đồng cũng phải do Quốc hội quyết định và giám sát thực thi; ngân sách địa phương dù 100 đồng vẫn thuộc thẩm quyền HĐND địa phương mà Quốc hội không can thiệp.
Khi xác định chính quyền địa phương là một pháp nhân lực quyền thì sẽ phân định rõ ràng giữa ngân sách nhà nước do chính quyền trung ương đại diện và ngân sách địa phương thuộc chính quyền địa phương (do HĐND quyết định).
Phương án 2 kế thừa cơ bản phương án tổ chức chính quyền địa phương theo quyết nghị 26, trừ một điểm là ở huyện vẫn tổ chức chính quyền địa phương hoàn chỉnh (gồm HĐND và UBND), còn ở quận và phường chỉ có cơ quan hành chính.
Phương án 4 dựa trên cơ sở phân định các đơn vị hành chính, mô hình chính quyền địa phương được giữ nguyên ở cả 3 cấp hành chính như Hiến pháp năm 1992: HĐND và UBND được thành lập ở tất tật các đơn vị hành chính là tỉnh, thành thị trực thuộc trung ương; thị thành trực thuộc tỉnh, thị xã, quận, huyện; xã, thị trấn và phường.
