Trước thực trạng DN bị hỗn loạn thông báo về TPP và có quá ít thông tin xác thực liên can đến mình, ông Diệp Thành Kiệt cho rằng DN phải hiểu luật, theo dõi quá trình thương lượng TPP để nắm rõ mặt lợi - bất lợi và phải có đủ “sức khỏe” để tham dự cuộc chơi chung
Lê Quang Hùng, Chủ tịch HĐQT Công ty May Garmex Sài Gòn, cho rằng TPP giúp DN có thời cơ tìm khách hàng, tuyển lựa khách hàng và tái cơ cấu thị trường xuất khẩu. Còn kéo dài tình trạng hiện tại, Việt Nam phải hài lòng sống kiếp gia công. Với TPP, trước đây có 11 nước, nay thêm Nhật Bản, các bên ráng kết thúc đàm phán trong cuối năm nay.
Cạnh tranh gay gắt Theo các DN, thách thức lớn nhất hiện là nguyên phụ liệu. Ông Phạm Bình An, Giám đốc trọng điểm WTO TP HCM, cho rằng cần phải đồng bộ các chính sách đối với công nghiệp phụ trợ để khai phá lợi thế. Xuất khẩu dệt may và da giày Việt Nam đang phụ thuộc nhiều vào khối TPP. Trong ngành dệt may, DN có thể nhập bông, kéo sợi nhưng không địa phương nào cho phép lập nhà máy nhuộm.
Ông Diệp Thành Kiệt, Phó Chủ tịch Hội Da giày Việt Nam, cứ liệu: Năm 2012, Việt Nam xuất khẩu dệt may đạt 17,2 tỉ USD; riêng xuất khẩu vào Mỹ, Nhật là 9,5 tỉ USD.
Như vậy, có thể thấy sự lệ thuộc của chúng ta vào thị trường TPP là rất lớn. Việc trước tiên DN phải làm là nắm thông báo, nắm bắt thiên hướng thương thảo và tự chuẩn bị. Cuối năm 2015, cộng đồng kinh tế ASEAN sẽ hình thành. Nhu cầu về nguyên phụ liệu ngành may đang bùng nổ. Hiện chưa có nhiều DN trong nước tính phương án tự cứu mình. Trước mắt, DN rất cần sự minh bạch trong chính sách, đồng bộ hóa vấn đề môi trường.
Bấy lâu, DN chỉ quan tâm việc đưa hàng đi Mỹ, châu Âu sẽ phải cạnh tranh thế nào thì nay, họ đến ngay tận sân nhà mình để cạnh tranh với mình. Hiệp nghị Đối tác xuyên thái hoà Dương (TPP) là hiệp định thương nghiệp tự do giữa các nước ở ven 2 bờ Thái Bình Dương, đích tiến tới loại bỏ từ 90% trở lên các rào cản về quan thuế cho hàng hóa, dịch vụ của đối tác tham gia hiệp định.
Thay vì để các địa phương tự quyết định, quốc gia có thể đưa ra những quy định, đề nghị chung về môi trường đối với các dự án nhà máy nhuộm, như vậy DN mới có thể dạn dĩ đầu tư phát triển.
Thách thức lớn nhất đặt ra là DN Việt Nam làm sao để hưởng các lợi thế từ TPP. Khi vào TPP, ngành dệt may Việt Nam sẽ bị cạnh tranh khốc liệt hơn về nhiều mặt Ảnh: HỒNG THÚY ngoại giả, trong khu vực đang hình thành khu vực tự do mậu dịch ASEAN+6, dự định năm 2015 sẽ hoàn tất. Nếu cộng cả Úc, Canada thì xuất khẩu dệt may của nước ta vào khối TPP là 58%.
Nguồn cung thiếu, các DN nhận thêm đơn hàng thì DN sẽ cạnh tranh mua nguyên phụ liệu và tự mình giết mình. Hiện trong ngành da giày, DN có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) chiếm 75% kim ngạch xuất khẩu dù rằng chỉ chiếm trên 20% lượng DN.
Bên cạnh đó là cạnh tranh cần lao. Doanh nghiệp sẽ đấu “chết”?! Ông Lương Văn Lý, Phó Chủ tịch CLB thương gia Sài Gòn, dự đoán với tình hình hiện, sau khi ký TPP xong sẽ có một số lượng đáng kể DN Việt Nam phải kết thúc hoạt động.
Theo bà Nguyễn Thị Thu Trang, Giám đốc trọng tâm WTO - Phòng thương nghiệp và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), Việt Nam kỳ vọng sẽ được hưởng lợi từ TPP nhưng không ít khó khăn đang chờ ở phía trước. Khi các nhà máy này đi vào hoạt động, chúng ta không lo thiếu nguyên phụ liệu làm hàng xuất vào TPP để hưởng thuế suất bằng 0 nhưng vấn đề DN và nhà nước Việt Nam hưởng được lợi gì trong đó.
Hiện năng suất lao động của DN Việt còn thấp so với nhiều nước, đã đến lúc cần phải suy nghĩ không thể dựa vào nguồn cần lao ngành may dồi dào mà phải đầu tư tăng năng suất cần lao.
Với việc tham dự hàng loạt hiệp nghị thương mại, nếu không cẩn thận thì mở cửa thị trường bên này lại làm cho các nước không phải TPP lợi dụng vị thế của Việt Nam mà thâm nhập TPP. Khi đó, thách thức đối với doanh nghiệp (DN) Việt Nam sẽ rất lớn vì không chỉ tự do hóa hàng hóa, dịch vụ mà còn cả vốn, lao động có kỹ năng. Trong điều kiện chưa có thông tin cụ thể về TPP như giờ, DN có thể quay lại tìm hiểu các cam kết của Việt Nam trong WTO vì TPP có cam kết cao hơn WTO.
Bên cạnh đó, VCCI và các hội ngành nghề nên tổ chức tập huấn cho DN để DN chuẩn bị tham gia TPP. Hiện xuất khẩu Việt Nam danh tức thị tăng gần 20%/năm nhưng thực tế 65% kim ngạch xuất khẩu nằm trong tay các nhà đầu tư nước ngoài và chưa thể nói trước tương lai sẽ thế nào. Hay nói cách khác, Việt Nam có thể trở nên một cứ điểm của các DN nước ngoài trong khi các DN Việt Nam không còn chỗ đứng.
Xuất khẩu toàn ngành da giày đạt 8,7 tỉ USD thì đã có 3,6 tỉ USD xuất khẩu vào Mỹ, Nhật, chiếm 41%. Nhiều nhà đầu tư nước ngoài, kể cả Mỹ, đã và đang thúc đẩy các dự án đầu tư sản xuất sợi, vải, phụ liệu chuẩn bị cho TPP. Đối mặt nhiều thách thức Theo chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan, với TPP, câu hỏi lớn nhất là chúng ta sẽ có được kết quả như hiệp nghị thương nghiệp song phương (BTA) với Mỹ hồi năm 2002 hay kết quả với WTO năm 2007.
