T DN mua càng rẻ càng lãi cao phân tách về những bất cập trong chương trình thu mua tạm trữ lúa gạo Chính phủ đang thực hành với mục tiêu dân cày được lãi chí ít 30%, TS
Theo ý kiến của TS. Chưa có chế tài cụ thể thì chưa thể nào kiểm soát nổi việc thu mua tạm trữ lúa gạo hay bất kỳ mặt hàng nào khác”, ông Nguyễn Minh Nhị - nguyên chủ toạ UBND tỉnh An Giang bức xúc. Dù sao DN vẫn không lỗ, vì bán thấp thì mua thấp, thiệt đâu nông dân chịu.
Lê Văn Bảnh, XK gạo hiện nay của Việt Nam đang đi ngược chiều thế giới, các nước họ cạnh tranh giá cao với chất lượng gạo tốt, nhưng DN của Việt Nam lại đi cạnh tranh giá rẻ, chất lượng thấp. Lê Văn Bảnh- Viện trưởng Viện lúa đồng bằng sông Cửu Long (Bộ NN&PTNT) cho rằng, trước hết phải khẳng định chương trình này là chủ trương rất đúng đắn, nếu thu mua đúng thời khắc, giá lúa nhích lên bà con nông dân được hưởng lợi, ít nhất không được lãi 30% như định hướng của Chính phủ nhưng cũng phải có.
“Muốn hiệu quả, các bên cùng có lợi thì DN phải tham dự quá trình sinh sản, đặt hàng người dân cày, nhà khoa học theo tiêu chuẩn của khách hàng… nhưng hiện nay DN chỉ là đơn vị lượm lặt và XK, người dân cày thích trồng gì cứ trồng, DN thu mua rồi trộn lẫn với nhau bán giá thấp, miễn có lãi”, ông Bảnh nói.
Theo ông Phan Kim Sa - Phó Giám đốc Sở Công Thương Đồng Tháp, việc thu mua tạm trữ hiện còn nhiều bất hợp lý. “Thiệt” đâu nông dân chịu Nhiều quan điểm chuyên gia cho biết có tình trạng độc quyền trong XK, khi các công ty XK đều thuộc Tổng công ty Lương thực miền Nam hoặc miền Bắc, nên không có sự cạnh tranh trong thu mua lúa gạo, mà cùng ép giá nông dân.
Đúng ra, khi phân công DN chỉ tiêu thu mua thì ít nhất phải xem DN đó có hợp đồng hay không rồi mới cắt cử chỉ tiêu, đằng này có DN không có giao kèo vẫn được giao chỉ tiêu, trong khi DN có hợp đồng lại không được giao.
DN đâu quan tâm người dân lãi bao lăm, chỉ đảm bảo đích kinh dinh có lãi của mình, làm sao mua càng rẻ lãi càng cao. Ảnh: S. “Ai dám đảm bảo số liệu chuẩn xác khi nó liên tưởng trực tiếp đến nguyên tố kinh doanh, cạnh tranh lẫn nhau của các DN. Thứ ba, Nhà nước chỉ tương trợ lãi suất vay, còn để DN lời ăn, lỗ chịu, nên DN phải ngần ngừ, tính toán.
VFA nói phân cho những DN có năng lực, bảo đảm tiêu thụ được nhưng thực tại có một số DN không đủ năng lực nhưng vẫn được giao chỉ tiêu mua tạm trữ. Thứ nhất, thời khắc thu mua, vì ở Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) hầu như thu hoạch lúa quanh năm, việc thu hoạch không cùng thời điểm ở các địa phương.
Thứ hai, việc giao cho DN thu mua trong khoảng 1 tháng, với số lượng 1 triệu tấn gạo (tương đương 2 triệu tấn thóc), trong khi ở ĐBSCL vụ Hè Thu sản lượng khoảng 9 triệu tấn thóc, Đông Xuân khoảng 11 triệu, nên số lượng tạm trữ không đáng bao nhiêu so với sản lượng thu hoạch. Khi chính vụ thu hoạch, lượng lúa nhiều đáng lẽ DN phải thu mua tạm trữ ngay, nhưng thực tiễn họ chỉ mua dần dần, vì đầu ra chưa có, kho trữ có vấn đề và đặc biệt là để giá lúa không tăng quá cao.
Cần thực hiện đúng chủ trương để XK gạo được giá. An Nhiên. Thành thử họ chỉ mua “từ từ” để giá lên chậm, mua được gạo giá rẻ, giá càng tăng chậm thì DN càng lãi. Dạng phân bổ “ưu tiên” như thế có nên đặt vấn đề ích lợi nhóm? thực tế nhiều năm qua, tại An Giang cũng như hồ hết các tỉnh khu vực ĐBSCL, vấn đề giá lúa trồi sụt bất thường tưởng chừng không có quy luật cụ thể nhưng thực tiễn đều nằm trong tầm kiểm soát của các DN lớn.
Gạo Việt Nam không đáng phải bị bán rẻ như thế, cá nhân tôi cho đây là chính sách không đúng”, ông Bích nói. Thứ tư, việc Nhà nước trao hết quyền phân phối chỉ tiêu xuất khẩu lúa gạo cho Hiệp hội Lương thực (VFA) khiến người dân và chính quyền địa phương bức xúc, vì VFA không kết hợp với địa phương, phân chỉ tiêu XK cho các thành viên không cứ thực tế, tỉnh ít lúa được phân nhiều, tỉnh nhiều lúa lại nhận được số lượng XK ít, nên chưa có công bằng.
Trước đây các tỉnh vùng ĐBSCL đã từng tranh đấu việc lấy bình quân thời điểm thu hoạch toàn vùng áp cho hết thảy các tỉnh, vì các tỉnh vùng đầu nguồn để né lũ buộc phải xuống giống sớm.
“Năm nay, thiên nhiên gạo Việt Nam bị kéo xuống thấp hơn các nước này tới 70 USD/tấn là điều rất vô lý. Nên, nhiều bà con không đợi được, họ cần vốn để sản xuất tiếp nên chấp thuận bán giá thấp. Còn theo chuyên gia nông nghiệp Nguyễn Đình Bích, không cần so với Thái Lan vì gạo Việt Nam chưa bao giờ cao hơn Thái Lan, mà so với Ấn Độ, Pakistan thì gạo Việt Nam từ xưa không rẻ hơn họ, thế mà vẫn XK lớn.
Trong khi chương trình thu mua chỉ tính bình quân, nên có nơi thu hoạch đúng thời điểm thực hành chương trình thì nông dân được, còn thu hoạch trước hoặc sau đó thì không được gì. Tuy nhiên, khi thực hiện còn nhiều bất cập.
