Bảo tồn di sản, kinh nghiệm từ Hội An

Không phải ngẫu nhiên mà Hội An (Quảng Nam) trở thành hình mẫu để nhiều nước trên thế giới phải “học theo” kinh nghiệm việc phát triển du lịch di sản. Quay trở lại thời khắc trước năm 1997 - trước khi trở thành Di sản văn hóa thế giới thì người dân Hội An đã từng đồng loạt trả lại danh hiệu di sản cho quốc gia. Nhưng với quan điểm và hướng làm du lịch của những người đứng đầu ngành du lịch xứ Quảng lúc đó và xuyên suốt đến bây chừ: “Di sản chính là cuộc sống của người dân. Cộng đồng dân cư phải là đối tượng hưởng lợi lớn từ du lịch cả về vật chất lẫn ý thức…” Từ ý kiến đó, hồ hết mọi người dân Hội An đều đồng lòng dự lao động gián tiếp hoặc trực tiếp phục vụ cho hoạt động du lịch nơi đây phát triển. Đến nay, khu phố cổ Hội An vẫn bảo tàng gần như nguyên trạng một quần thể di tích kiến trúc cổ gồm nhiều công trình nhà ở, hội quán, đình chùa, miếu mạo, giếng, cầu, nhà thờ tộc, bến cảng, chợ... Những con đường phố hẹp chạy dọc ngang tạo thành các ô vuông kiểu bàn cờ. Cảnh quan phường phố Hội An bao quát một màu rêu phong cổ kính như một bức tranh sống động. Nhưng có lẽnhững ngôi nhà cổ ở luôn tạo sự khám phá cho du khách trong nước và quốc tế. Vì vậy, để phát triển du lịch có hiệu quả từ những ngôi nhà di sản này, hàng năm Hội An đều phân loại từng ngôi nhà cổ trong ngõ, bề ngoài đường chính và có sự đánh giá ích lợi từ hoạt động du lịch của mỗi ngôi nhà. Qua đó, chính quyền địa phương lên kế hoạch phân bổ hỗ trợ cho các gia đình, ngôi nhà nào hưởng ít lợi ích từ thu nhập du lịch hơn sẽ nhận được nhiều sự hỗ trợ hơn của chính quyền và trái lại. Điều tưởng chừng đơn giản này nhưng đã tạo ra sự công bằng về lợi ích cho mỗi người dân. Bên cạnh đó, chính quyền và các cơ quan chức năng chú trọng đẩy mạnh tuyên truyền cho người dân hiểu đúng về cách làm du lịch cộng đồng, qua đó người dân cũng tự ý thức đóng góp tiền tài và công sức để bảo tồn ngôi nhà của mình, biến chúng thành điểm đến thân thiện an toàn. San sớt về kinh nghiệm của Hội An trong việc kết hợp hài hòa giữa bảo tàng và phát triển giá trị di sản của mình, ông Đinh Hài, Giám đốc Sở Văn hóa Thể thao & Du lịch tỉnh Quảng Nam cho biết: “Cộng đồng dân cư là đối tượng hưởng lợi lớn từ du lịch cả về vật chất lẫn tinh thần. Nhờ du lịch, hầu hết mọi người dân đều có thể tham dự cần lao gián tiếp phục vụ cho hoạt động này. Cũng con cá, mớ rau, chiếc khăn, tấm áo… sản xuất hằng ngày nhưng giá trị của chúng tăng lên cùng với sự phát triển của du lịch. Bên cạnh ích lợi vật chất, người dân còn được hưởng lợi bởi đời sống văn hóa tinh thần phong phú hơn nhờ các sự kiện văn hóa - du lịch, các lễ hội dân gian diễn ra thẳng tắp và chính người dân là chủ nhân của các lễ hội trên”. Thành công của Hội An chính là việc chính quyền và nhân dân địa phương đã tích cực huy động đầy đủ các nguồn đóng góp. Đặc biệt, sự sáng tỏ các nguồn thu cũng như sử dụng các nguồn thu đã đem lại lòng tin và sự tâm huyết cho người dân phát triển du lịch. Hiện mỗi năm Hội An đã thu được khoảng 50 tỷ đồng từ tiền vé khách đến thăm quan. Số tiền này đa số được đầu tư trở lại cho sự nghiệp bảo tàng…/. Từ một thị xã nhỏ bé, Hội An được cả thế giới quan hoài sau sự kiện khu phố cổ Hội An được ghi danh là Di sản văn hóa thế giới năm 1999. Nằm gọn trên bờ bắc Cửa Đại, nơi cuối nguồn đổ ra biển của sông Thu Bồn, thành thị Hội An bữa nay đã trở thành điểm đến quyến rũ trên con đường du lịch Di sản miền Trung Việt Nam. T.Tâm